اگر در صنعت ساخت و ساز فعالیت داشته باشید، حتما در مورد تیرآهن هاش و معمولی شنیده‌اید و احتمالا تا حدودی تفاوت تیرآهن هاش با تیراهن معمولی را بدانید. اما این مقاله به بررسی جامع و کاملی از تفاوت‌های این دو می‌پردازد.
داشتن اطلاعات کافی درباره تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش برای فعالان ساخت و ساز امری ضروری است. این اطلاعات در انتخاب صحیح هر کدام از این دو مقطع فولادی نقش مهمی دارد. تفاوت این دو تیرآهن از نظر طراحی، استحکام و مبانی ساخت کاربرد متفاوتی از این دو مقطع فولادی را ایجاد می‌کند.
فهرست
- تیرآهن چیست؟
- معرفی انواع تیرآهن در صنعت ساختمان‌سازی
- موارد تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش
- روش‌های تولید تیرآهن کدامند؟
- کاربرد تیرآهن در چه صنایعی است؟
- عوامل مؤثر در قیمت تیرآهن
- نکات ضروری جهت خرید تیرآهن
- جمع بندی
تیرآهن چیست؟
تیرآهن از جمله مقاطع فولادی پرکاربرد در صنعت و از اجزای اصلی بنای ساختمان محسوب می‌شود. تیرآهن‌ها را می‌توان به عنوان نوعی پروفیل ساختمانی معرفی کرد که در جهت تحمل نیروهای وارد شده بر اسکلت یا بنای ساختمان نقش دارند. در واقع بدون وجود این پروفیل، ساختمان‌های اسکلت فلزی استحکام لازم را نخواهد داشت. از تیرآهن‌ها در طراحی خرپا، ستون و تیرپا استفاده می‌شود. تولید این پروفیل شناخته شده از طریق نورد گرم و با استفاده از آلیاژهای مختلفی است. مزایای استفاده از این مقطع فولادی عبارت است از:
- سرعت بالای اجرا و نصب قطعات آن
- فراهم بودن امکان گسترش ساخت بنا یا هر پروژه دیگری بعد از اتمام آن
- قابل استفاده در پروژه‌های ساختمانی با ارتفاع زیاد
- فراهم ساختن امکان اتصال مناسب و درست چندین قطعه به یکدیگر
- اشغال فضای کمتر آن در مقایسه با المان‌های بتن آرمه
معرفی انواع تیرآهن در صنعت ساختمان‌سازی
تفاوت در سطح مقطع تیرآهن‌ها، فاکتور اصلی در تمایز انواع آن است. بر این اساس، دو نوع سطح مقطع I شکل و H شکل در تیرآهن وجود دارد. تیرآهن‌هایی با سطح مقطع I با عنوان تیرآهن معمولی (IPE) و تیرآهن‌هایی با سطح مقطع H شکل با عنوان تیرآهن بال پهن یا هاش (IPB) شناخته می‌شوند. هر کدام از انواع تیرآهن‌ها دارای دو جزء اصلی به نام جان و بال هستند.
تیرآهن‌های معمولی بر اساس استانداردهای اروپا تولید شده اند. تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش در شکل ظاهری این دو مشاهده می‌شود. در هاش بخش جان ضخیم تر از بال‌های آن است. به عبارت دیگر، دارای دو بال معمولی و یک تکه آهنی ضخیمی بین این دو بال است.
در حالیکه، در تیرآهن معمولی این ضخامت در بال‌های ابتدایی و انتهایی آن یکسان است. از موارد کاربرد آن می‌توان به استفاده از آن در پوشش‌های سقف و پل‌های لانه زنبوری اشاره کرد. تیرآهن بال پهن نیز به دلیل استحکام بالای آن در ساخت خرپا و ستون کاربرد دارد. علاوه بر این، در صنایع پل سازی، کشتی سازی، پالایشگاه و سدسازی نیز استفاده می‌شود.
آشنایی با انواع تیرآهن هاش
تیرآهن هاش یا بال پهن در بازار به دو شکل کلی وجود دارد. تفاوت اصلی آنها در ضخامت و وزن خواهد بود.
- بال پهن سبک یا HEA که با عنوان تیرآهن سبک نیز شناخته می‌شود. در این نوع ضخامت بال‌ها در مقایسه با این ویژگی در تیرآهن هاش سنگین کمتر است.
- بال پهن سنگین یا HEB که با ویژگی بیشتر ضخامت بال‌ها شناخته می‌شود. این نوع در مقایسه با نوع HEA بسیار پرفروش تر است و وزن بیشتری نیز دارد. به دلیل سطح مقطع بیشتر و مقاومت بالاتر آن در برابر تنش‌ها، جهت استفاده در ستون‌های عمودی گزینه ای ایده آل است. در صنایعی چون ساخت پل، سد، برج و ساخت و سازهای دیگری که نیاز به مقاومت بالای تیرآهن است، از این محصول استفاده می‌شود.
موارد تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش
با توجه به فاکتورهایی چون طراحی و شکل ظاهری، استحکام، کاربرد و تحمل بار، تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش قابل تشخیص است. هر یک از این فاکتورها می‌توانند در تفکیک این دو نوع تیرآهن مورد استفاده قرار گیرند.
· تفاوت از نظر هندسی یا شکل ظاهری
یکی از موارد تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش در شکل ظاهری آنهاست. هر دو دارای بال‌های ابتدایی و انتهایی و جان هستند. تفاوت اصلی در شکل ظاهری این دو مربوط به اندازه بال و جان است. به عبارت دیگر، در هاش این نسبت نزدیک به یک است. در تیرآهن معمولی نسبت پهنای بال به جان از هاش کمتر است.
از دیگر موارد تفاوت تیرآهن معمولی با هاش از نظر شکل ظاهری، اختلاف در سطح مقطع این دو دانست. نوع معمولی سطح مقطعی I شکل و هاش سطح مقطعی H شکل دارد.
· تفاوت در کاربرد و تحمل بار
تفاوت هندسی یا ساختاری این دو نوع، موجب کاربردهای متفاوتی آنها شده‌اند. سطح مقطع بزرگتر هاش باعث ایجاد ویژگی تحمل بیشتر در برابر نیروهای خمش و استحکام بالاتر آن شده است. بنابراین، هاش در مقایسه با نوع معمولی در طول‌های بیشتری قابل استفاده است.
به عبارت دیگر، تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش از نظر کاربرد، استفاده از نوع معمولی آن را برای کاربردهایی با طول ۳۰ متر ممکن می‌سازد. در حالیکه، هاش برای کاربردهای با طول ۱۰۰ متر ساخته شده است.
قابلیت کاربرد تیرآهن هاش در طول زیاد و مقاومت آن در برابر تنش‌های بالا، کاربرد این تیرآهن را به عنوان ستون در سازه‌های فولادی گسترش داده است. با توجه به این موضوع که ستون در ساختمان نقش مهمی در انتقال تنش به طبقات زیرین دارد، بنابراین استفاده از هاش در ستون‌های ساختمان مناسب تر است. چرا که سطح مقطع بزرگتر آن تنش کمتری را به طبقات زیرین وارد می‌کند.
از طرف دیگر، به دلیل یکسان بودن اندازه بال و جان در تیرآهن هاش، این نوع در برابر نیروهای برشی و لنگر خمشی آستانه مقاومت بالاتری را داراست.
· تفاوت از نظر وزن و قیمت
وزن هاش یا بال پهن و ضخامت آن در مقایسه با نوع معمولی بیشتر است. علاوه بر این، هاش نسبت به نوع معمولی در حجم کمتری تولید شده و کمیاب تر است. با توجه به این ویژگی‌ها، از دیگر موارد تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش، به قیمت این دو نوع مربوط می‌شود.
قیمت تیرآهن بال پهن در مقایسه با نوع معمولی آن به مراتب بیشتر است. قیمت انواع هاش نیز با یکدیگر متفاوت است. قیمت تیرآهن هاش سبک (HEA) در مقایسه با قیمت تیرآهن هاش سنگین (HEB) در ابعاد یکسان، به مراتب کمتر است. با توجه به پرهزینه بودن استفاده از هاش، استفاده از آن در پروژه‌های کوچک و سبک چندان به صرفه نیست.
بنابراین، انتخاب پروفیلی با ویژگی دوام و استحکام و نیز کم هزینه برای طراحان و سازندگان عامل مهمی به شمار می‌آید. در واقع، یک طراح ساختمان باید به جنبه مالی و هزینه ای استفاده از این دو نوع تیرآهن به طور کامل تسلط داشته باشد.
روش‌های تولید تیرآهن کدامند؟
از دیگر مواردی که در تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش مورد بررسی قرار می‌گیرد، روش‌های تولید آنهاست. تولید انواع آن به روش نورد گرم و با تفاوت ناچیزی انجام می‌شود. این روش شامل چهار مرحله است. در مرحله اول با ورود ماده اولیه به فاز نورد سنگین، افزایش عرض محصول و کاهش طول سطح مقطع آن رخ می‌دهد. سپس، طی دو مرحله نورد میانی به شکل H یا I در می‌آید. در مرحله نورد نهایی، پرداخت سطح و فرم گیری شکل نهایی محصول انجام می‌شود.
با توجه به نوع و شکل ماده اولیه، پروسه تولید تیرآهن می‌تواند کمی متفاوت باشد. از جمله مواد اولیه در تولید انواع آن، اسلب‌های مستطیلی یا اسلب‌های اچ شکل است. در فرآیند تولید تیرآهن با استفاده از اسلب‌های مستطیلی، به دلیل افزایش تعداد مراحل لازم برای فرم دهی محصول، روند کار کمی پیچیده‌تر می‌شود.
کاربرد تیرآهن در چه صنایعی است؟
تیرآهن به عنوان یکی از مقاطع فولادی در استحکام و مقاومت سازه و تضمین استحکام ساختمان در برابر فشارهای تنشی و خمشی نقش مهمی دارد. تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش از نظر شکل ظاهری، ضخامت و تحمل بار کاربردهای متفاوتی دارند. از کاربردهای متفاوت آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هاش یا بال پهن با مقطعی مربع شکل به عنوان ستون و به صورت عمودی در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- با توجه به ضخامت متفاوت می‌توان از انواع آن در صفحات کفی ستون‌ها و صفحات فولادی استفاده کرد.
- به دلیل اهمیت تیرآهن‌ها در تحمل بار یا فشارهای تنشی ساختمان، جهت مقاوم سازی اسکلت سازه می‌توان از آنها استفاده کرد.
- در ساختار تیرهای کلاف، تیرک‌های میانی و فرعی، تیرهای باریک کرومیت و ساخت خرپا نیز استفاده می‌شود.
عوامل مؤثر در قیمت تیرآهن
قیمت تیرآهن متأثر از عوامل متعددی است که هر کدام می‌توانند کسب و کارهای متکی به این نوع فولاد را متأثر سازد. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم.
· میزان تقاضا
از عوامل مهم در قیمت تیرآهن، می‌توان به میزان تقاضای آن اشاره کرد. به طور مثال، در شرایط رکود بازار، صنعت ساخت و ساز نیز با رکود مواجه می‌شود. در این شرایط، کارخانه‌های تولیدکننده این محصول به دلیل محدود کردن فعالیت‌های تولیدی خود، سنگ آهن کمتری نیز خریداری می‌کنند. در نتیجه کاهش تقاضای این ماده، تأمین کنندگان آن جهت فروش این محصول تولیدی به اجبار باید قیمت‌ها را کاهش دهند.
· وضعیت بورس
تغییرات ارزش سهام شرکت‌های تولیدکننده محصولات فولاد یا آهن آلات به طور مستقیم بر قیمت تیرآهن تأثیر می‌گذارد. به دنبال افزایش یا کاهش ارزش سهام این شرکت‌ها، دچار نوسان قیمت خواهد شد.
· هزینه حمل و نقل
هزینه حمل و نقل مواد اولیه در تولید تیرآهن وابسته به قیمت سوخت است. چرا که برای جا به جایی این مواد و ورود آنها به داخل کشور وسایل نقلیه ای چون کشتی استفاده می‌شود. بنابراین، تغییر قیمت حامل‌های انرژی می‌تواند بر قیمت تیرآهن تأثیرگذار باشد.
· کیفیت کارخانه تولیدکننده
از دیگر عوامل تأثیرگذار بر قیمت تیرآهن، کیفیت کارخانه تولیدکننده است. به این معنا که در صورت کاهش کیفیت این محصول در یک کارخانه، به دلیل وجود بازار رقابتی آهن آلات، خرید آن از سوی مشتریان با کاهش همراه خواهد بود. بنابراین، تولیدکننده جهت فروش محصول خود باید قیمت آن را کاهش دهد.
· میزان صادرات و واردات
صادرات و واردات تیرآهن وابسته به عواملی چون تغییر و تحولات سیاسی کشورهاست. وضع قوانین در راستای اصول سیاست گذاری برخی کشورها می‌تواند در واردات و صادرات این محصول نقش مهمی داشته باشد. گاهی با توجه به شرایط موجود در یک کشور، تولید یک محصول در داخل از واردات آن به صرفه تر است. تولید داخلی نیز متأثر از وضعیت تورم است. با افزایش تورم، هزینه‌های تولید محصول نیز بالا می‌رود. در نتیجه، قیمت آن محصول افزایش پیدا می‌کند .
· ضخامت تیرآهن
ضخامت یا ابعاد نیز می‌تواند بر قیمت این مقطع فولادی تأثیر بگذارد. تفاوت‌هایی چون وزن، طول، عرض، ضخامت و ارتفاع تیرآهن از جمله ویژگی‌های مرتبط با ابعاد آن است که بر قیمت نهایی تأثیرگذار است.
· نوسانات ارزی
نوسانات ارزی بر قیمت تمامی محصولات تولیدی کارخانه‌ها تأثیرگذار است. کاهش ارزش پول کشور، باعث افزایش هزینه واردات مواد اولیه و صعود قیمت مقاطع فولادی از جمله تیرآهن می‌شود.
نکات ضروری جهت خرید تیرآهن
با توجه به تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش برای خرید انواع تیرآهن باید موارد زیر در نظر گرفته شود:
- در هنگام خرید به ضخامت آن توجه شود. انتخاب تیرآهن بر اساس این ویژگی باید به گونه ای باشد که در اثر تنش‌های وارد شده دچار شکستگی، ترک و خم شدگی نشود. ضمن آنکه، حداقل تغییر شکل را داشته باشد.
- ویژگی اندازه بال‌ها و مقاومت جان نیز در خرید باید مد نظر قرار گیرد. انتخاب صحیح بال‌ها می‌تواند از تاب خوردگی موضعی، کناری و پیچشی آن جلوگیری کند. مقاومت جان نیز باید در حدی باشد که در برابر تنش‌های تسلیمی وارد شده بیشترین تحمل را داشته باشد.
- جرم و سختی آن باید به گونه ای انتخاب شود که از ایجاد لرزش در ساختمان جلوگیری کند.
- خدمات جانبی ارائه شده از جمله مشاوره قبل از خرید را باید خریدار مورد توجه قرار دهد.
جمع بندی
تفاوت تیرآهن معمولی با تیرآهن هاش به لحاظ شکل ظاهری، ضخامت و استحکام از موارد مهمی است که به هنگام خرید باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به تفاوت انواع تیرآهن در این ویژگی‌ها، کاربری آنها در ساخت و ساز نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بنابراین، ضروری است تا با توجه به نیاز پروژه خود برای خرید انواع آن اقدام کنید. در این ارتباط می‌توانید از طریق فروشگاه آنلاین آهن باما خرید محصول خود را انجام دهید. کارشناسان ما در این فروشگاه آماده پاسخگویی به سؤالات تخصصی شما هستند. در صورت نیاز می‌توانید پیش از خرید محصول، از مشاوره رایگان تیم کارشناسان ما بهره مند شوید.
